Któż z nas nie słyszał o słynnej postaci Tomasza vel „Pana Samochodzika” z książek Zbigniewa Nienackiego. Cała seria opowiada o przygodach dzielnego, bardzo inteligentnego, choć w pewien sposób nieśmiałego historyka sztuki, pracownika Departamentu Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki.

Główny bohater serii pracuje jako osoba do spraw „specjalnych poruczeń”, której misją jest rozwiązywanie różnych zagadek powiązanych z kradzieżą, przemytem czy fałszerstwem dzieł sztuki.

Pan Tomasz to jednak przebiegły detektyw historyczny, archeolog, żeglarz, ekolog czy wędkarz w jednej osobie. W swojej pracy napotyka na różne przygody, zmaga się z wieloma złymi charakterami radząc sobie przy tym świetnie.

Przydomek bohatera ma źródło w niezwykłym aucie-wehikule, które Pan Tomasz otrzymał w spadku od wuja. Dziwny i pokraczny samochód okazuje się być autem z silnikiem najszybszego auta świata Ferrari 410 Superamerica, potrafi pływać po wodzie, osiągać zawrotną prędkość a ponad te umiejętności kryje w sobie wiele innych niezwykłych wynalazków, które pomagają Tomaszowi na szlaku jego przygód.

Pan Tomasz wykonuje zadania dla dyrektora Marczaka, a w jego pracy często pomagają mu zaprzyjaźnieni harcerze: Sokole Oko, Wiewiórka i Wilhelm Tell oraz inne barwne postacie.

Jak na dobre przygodowe książki przystało, obok dobrego charakteru pojawia się także bohater negatywny, zły. Wrogiem Pana Tomasza i czarnych charakterem serii jest zatem Waldemar Batura – historyk sztuki, w dawnych czasach studenckich bliski kolega Pana Samochodzika, później handlarz antyków, czasem złodziej i przemytnik.

Seria liczy 12 tomów:

• Wyspa Złoczyńców (wyd. 1964)
• Pan Samochodzik i templariusze (wyd. 1966)
• Księga strachów (wyd. 1967)
• Niesamowity dwór (wyd. 1970)
• Nowe przygody Pana Samochodzika (wyd. 1970)
• Pan Samochodzik i zagadki Fromborka (wyd. 1972)
• Pan Samochodzik i Fantomas (wyd. 1973)
• Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic (wyd. 1975)
• Pan Samochodzik i Winnetou (wyd. 1976)
• Pan Samochodzik i Niewidzialni (wyd. 1977)
• Pan Samochodzik i złota rękawica (wyd. 1979)
• Pan Samochodzik i człowiek z UFO (wyd. 1985)

Po śmierci Zbigniewa Nienackiego serię przygód Pana Samochodzika kontynuowali inni autorzy, m.in. Tomasz Olszakowski czy Sebastian Miernicki.